27 сентябрь 2014, кўрилган: 1822
Жигар — бизни зарарли моддалардан ҳимоя қилиш учун чарчоқ нималигини билмай "меҳнат қиладиган” ўзига хос фильтрдир.
Спиртли ичимликлар, ёғли овқат, озиқ-овқат маҳсулотларидаги кимёвий қўшимчалар, дорилар буларнинг барчаси жигаримизнинг душмани. Бахтимизга, унинг дўстлари ҳам кам эмас! Масалан, қовоқ. Унда Т витамини кўп бўлиб, у оғир овқатнинг ҳазм бўлишига ёрдам беради ва бу билан жигарнинг ишини енгиллаштиради. Шунингдек, туршакнинг ҳам жигар фаолиятини яхшилашда фойдаси кўп. Яқинда мутахассислар туршакни мунтазам равишда истеъмол қилиш жигар саратони пайдо бўлиши хавфини камайтиришини аниқлади. Зайтун ёғи эса таркибида Е витамини кўп бўлган асосий антиоксидант. У организмни эркин радикаллар, яъни қуёш нури, сигарета тутуни, ифлосланган ҳаво ва радиация туфайли ҳосил бўладиган моддалар таъсиридан ҳимоя қилади (телеграмм).
"Do‘stlik bayrog‘i” газетасидан →
27 сентябрь 2014, кўрилган: 2060
2014 йил 1 август куни Ўзбекистон Президенти Ислом Каримов Ўзбекистонда аҳолининг репродуктив саломатлигини янада мустаҳкамлаш, оналар, болалар ва ўсмирлар саломатлигини муҳофаза қилиш бўйича 2014-2018 йилларга мўлжалланган давлат дастурини тасдиқлади.Мазкур дастурга мувофиқ Ўзбекистон миллий эмлаш тақвимига мувофиқ болалар ва ўсмирларнинг 97%ни профилактик вакциналар билан қамраб олишни режалаштирмоқда.
Шу ўринда Ўзбекистон 2014 йили ротовирусли инфекцияга қарши вакцинацияни жорий этаётганини қайд этиш лозим. 2015 йилда болаларни превмококкли инфекцияга қарши, 2016 йилда эса инсон папиллома HPV-вирусига қарши эмлаш ишлари бошланади. →
27 сентябрь 2014, кўрилган: 5603
Давлат санитария-эпидемиология назоратини амалга ошириш тартиби тўғрисида маълумотДавлат санитария назорати бу санитария қонунларини бузилишини олдини олиш, аниқлаш ва уларга чек қўйишга қаратилган санитария-эпидемиология хизматининг фаолиятидир.
Аҳолинингсанитария-эпидемия масалаларида хотиржамлигини таъминлашда Давлат санитария-эпидемиология назорати хизмати идоралари фаолиятининг асосий принциплари қуйидагилардан иборат:
атроф муҳитни соғломлаштириш, овқатланишни, меҳнат, турмуш, дам олиш, таълим-тарбия бериш шароитларини яхшилашга қаратилган қонунчилик, санитария ҳолатини яхшилаш ва эпидемияга қарши ташкилий тадбирлар мажмуини амалга ошириш асосида одамнинг саломатлигини сақлаш ва мустаҳкамлаш ҳуқуқларини кафолатлаш;
халқ хўжалик объектлари, технология ускуналарини ва асбобларини, транспорт воситаларини ривожлантириш, жойлаштириш, лойиҳалаш, қуриш ва ишга тушуриш чоғида атроф муҳит омиллари аҳоли саломатлигига зарарли таъсир кўрсатишининг олдини олишга қаратилган фаолиятининг устиворлигини таъминлаш;
аҳолининг санитария маданияти даражасини ошириш;
санитария ҳолатини яхшилаш ва эпидемияга қарши тадбирларни ишлаб чиқиш ва ижтимоий фаолиятнинг мажбурий қисми сифатида амалга ошириш;
мулкчиликнинг шаклидан қатъи назар, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, бирлашмалар ва алоҳида шахсларнинг санитария нормаларига, гигиена нормативларига риоя қилмаслик ҳамда санитарияга доир ва эпидемияга қарши тадбирларни амалга оширмаслик натижасида аҳолининг саломатлигига ва атроф муҳитга етказилган зарарнинг ўрнини қоплаш;
санитария нормалари, қоидаларига риоя этилиши ва санитария-гигиена тадбирлари амалга оширилиши устидан давлат санитария назоратини амалга ошириш.
Давлат санитария-эпидемиология назоратини амалга оширувчи идораларнинг фаолияти
Ўзбекистон Республикасининг давлат санитария-эпидемиология хизмати қайси идорага бўйсунишидан ва мулкчиликнинг шаклларидан қатъи назар, Ўзбекистон Республикаси ҳудудида жойлашган давлат идоралари, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, бирлашмалар санитария нормалари, қоидалари ва гигиена нормативларига риоя этишлари устидан давлат санитария назоратини амалга оширади.
Санитария-эпидемиология станцияси ушбу Қонунга ҳамда улар тўғрисидаги Низомга мувофиқ иш кўрувчи тиббий профилактик муассаса ҳисобланиб, санитарияга доир ва эпидемияга қарши кураш чора-тадбирларининг мажмуини уюштирилишини ва ўтказилишини таъминлайди ҳамда давлат санитария назоратини амалга оширади.
Ўзбекистон Республикаси Мудофаа, Ички ишлар вазирликларининг, Миллий хавфсизлик хизматининг ва Ўрта Осиё темир йўлининг ишлатилаётган ва қурилаётган объектларида идоравий санитария назоратини тегишли вазирликлар ва идораларнинг санитария-эпидемиология станциялари амалга оширадилар.
Давлат санитария-эпидемиология хизмати идоралари, муассасалари ва мансабдор шахслари қайси идорага бўйсунишидан қатъи назар, санитария-эпидемиология хизмати фаолиятига йўл-йўриқ кўрсатиб раҳбарлик қиладилар, уни уйғунлаштириб ва текшириб борадилар.
Давлат идоралари, мулкчилик шаклидан қатъий назар корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, бирлашмалар ва алоҳида шахслар зиммасига санитария-эпидемия масалаларида аҳолининг хотиржамлигини таъминлашга доир қуйидаги мажбуриятлар юкланади
белгиланган тартибда тасдиқланган санитария нормалари, қоидалари ва гигиена нормативларига риоя этишлари;
давлат санитария назоратини амалга ошираётган идоралар, муассасалар, мансабдор шахсларга рўй берган авариялар, санитария- эпидемия, радиация вазияти тўғрисида ҳаққоний ва тўла-тўкис ахборот беришлари шарт.
янги кимёвий ва биологик моддаларни, ион ҳосил қилувчи нурланиш манбаларини ҳамда мана шу манбаларга эга бўлган асбобларини, атир-упа ва пардоз маҳсулотларини, материаллар, технология жараёнлари, ускуналар ва бошқа халқ истеъмоли молларини жорий этишдан олдин аҳолининг санитария-эпидемия хавфсизлигини таъминлашга доир нормативлар бўйича илмий асосланган таклифларни, уларга риоя этилиши устидан назорат қилиш усулларини, зарарли маҳсулот ва чиқитларни зарарсизлантириш йўлларини ишлаб чиқишлари ҳамда тасдиқлаш учун Ўзбекистон Республикасининг Бош давлат санитария врачига тақдим этишлари шарт.
объектларни лойиҳалаш, қуриш, қайта қуриш, янгилаш чоғида, корхоналарни техника билан қайта қуроллантириш ва уларни фойдаланишга топшириш чоғида санитария нормалари, қоидалари ва гигиена нормативларига амал қилишлари шарт.
технология ва бошқа ускуналардан фойдаланилишини, майдон, иншоотлар, ишлаб чиқариш бинолари ва санитария-маиший бинолар, иш жойлари, турар жой бинолари, болалар ва даволаш-профилактика муассасалари, ўқув юртлари, маданият, спорт ва бошқа муассасалар бинолари, шунингдек транспорт воситалари санитария нормалари, қоидалари ва гигиена нормативларига мувофиқ сақлаб турилишини таъминлашлари шарт.
кимёвий моддаларни, биология воситалари ва материалларини сақлаш, қўлланиш, зарарсизлантириш, қайта ишлаш ва кўмиб ташлаш чоғида санитария-эпидемия масалаларида аҳолининг хотиржамлигини таъминлайдиган санитария нормалари, қоидалари ҳамда гигиена нормативларига риоя қилишлари шарт.
Янги кимёвий моддалар, биология воситалари ва материаллари, минерал ўғитлар, ўсимлик ва ҳайвонларнинг ўсишини тезлаштирадиган дори-дармонлар, ўсимликларни ҳимоя қилишнинг кимёвий ва биологик воситалари, полимер ва пластик массалар, атир-упа ва пардоз маҳсулотларини, бошқа кимёвий ва биологик воситаларни қўлланишга улар заҳарлилиги ва гигиенаси жиҳатидан баҳоланганидан, гигиена нормативлари белгиланганидан кейингина Ўзбекистон Респубикасининг Бош давлат санитария врачининг Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланадиган рухсатномасига кўра йўл қўйилади.
радиоактив моддалар ва бошқа ион ҳосил қилувчи нурланиш манбалари билан ишлаганда радиация хавфсизлиги нормалари ва санитария қоидаларига, шунингдек радиоактив моддалар ва бошқа ион ҳосил қилувчи нурланиш манбаларини қазиб олиш, тайёрлаш, улардан фойдаланиш, уларни ташиш, сақлаш, қайта ишлаш ва кўмиб ташлаш чоғида стандартларга, техника шартларига ва бошқа норматив ҳужжатларнинг талабларига риоя қилишлари шарт.
Яшаш учун турар жой биноларини берадиган вазирликлар, давлат қўмиталари, идоралар, маҳаллий ҳокимият ва бошқарув идоралари, бошқа мулкдорлар ана шу биноларга одам қўйиш чоғида амалдаги санитария нормаларини бажаришлари шарт.
Амалдаги гигиена нормативларига жавоб бермайдиган турар жой биноларига одам яшашига йўл қўйилмайди, уйларда яшовчилар турар жой биноларини сақлаш ва улардан фойдаланишнинг маҳаллий ҳокимият ва бошқарув идоралари томонидан тасдиқлаган қоидаларини бажаришлари шарт.
Озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш, ташиш, сақлаш ва сотишдатиббиёт-биология талабларига, санитария нормаларига ва гигиена нормативларига риоя этишлари шарт.
Янги озуқа қўшимчаларини, махсус қўшиладиган биологик актив моддаларни, озиқ-овқат хом ашёси ва озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқаришнинг янги технологияларини, шунингдек озиқ-овқат хом ашёси ва озиқ-овқат маҳсулотлари бевосита солиб қўйиладиган идишларнинг янги турларини қўлланишга улар заҳарлилиги ва гигиенаси жиҳатидан баҳоланганидан кейингина ва Ўзбекистон Республикаси Бош давлат санитария врачининг рухсати билан йўл қўйилади.
хўжалик-ичимлик суви таъминотининг марказлаштирилган тизимлари етказиб берадиган сувнинг сифати гигиена талабларига ва давлат стандартларига мос бўлишини таъминлашлари шарт.
Марказлаштирилган тартибда хўжалик-ичимлик суви етказиб берадиган сув қувурлари ва уларнинг манбалари учун махсус тартиблар ўрнатилган санитария муҳофазаси майдони белгилаб қўйилади.
Сув қувурларининг, улар сув оладиган манбаларнинг санитария муҳофазаси майдонлари, уларнинг санитария тартиботи маҳаллий ҳокимият ва бошқарув идоралари томонидан тасдиқланади.
рўзғорда ва маиший мақсадларда ишлатиладиган ҳавзалардаги сувнинг, шу жумладан марказлаштирилмаган тартибда таъминланадиган сувнинг сифати амалдаги санитария нормалари ва қоидаларига мос бўлишини таъминлашлари шарт.
Касалликлар келиб чиқиши ва тарқалишининг олдини олиш соҳасида қуйидаги мажбуриятлар белгиланган
Мулкчиликнинг шаклларидан қатъи назар, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, бирлашмаларнинг раҳбарлари ва алоҳида шахслар юқумли, паразитар ва бошқа оммавий касалликлар, шу жумладан радиация омили билан боғлиқ бўлган касалликларнинг олдини олишга қаратилган тадбирларнинг, шунингдек улар келиб чиққан тақдирда бу касалликларни йўқотиш чораларини ўз вақтида амалга оширилишини таъминлашлари шарт.
Юқумли, паразитар, бошқа оммавий касалликлар келиб чиқиш ва тарқалиш хавфи туғилган тақдирда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, маҳаллий ҳокимият ва бошқарув идоралари бош давлат санитария врачларининг тақдимига мувофиқ белгиланган тартибда тегишли ҳудудларда ишлаш, ўқиш, ҳаракатланиш ва одам ва юк ташишнинг алоҳида шартлари ва тартибини жорий қилишлари мумкин.
Юқумли ва паразитар касалликлар ўчоғларида карантин-ташкилий ва профилактика тадбирларни ўтказиш, касалликка чалинган беморларни касалхоналарга ётқизиш тартиби ва муддатларини тегишли ҳудудлардаги ҳокимият ва бошқарувнинг маҳаллий идоралари ҳамда бош давлат санитария врачлари белгилайдилар.
Вилоят Давлат санитария-эпидемиология назорати марказлари вилоят Бош давлат санитария врачи раҳбарлигида қуйидаги ишларни амалга оширади:
ўз бўйсунувидаги санитария-эпидемиология хизмати идоралари ва муассасаларига раҳбарлик қилади;
халқ хўжалиги объектларини қуриш ва қайта қуриш лойиҳалари юзасидан хулосалар беради;
санитария эпидемия жиҳатидан хотиржамлик масалалари бўйича Ўзбекистон Республикаси қонунлари, Президент фармонлари, Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Вазирлар Маҳкамасининг ҳужжатлари маҳаллий ҳокимият ва бошқарув идораларининг қарорлари асосида ва уларни бажариш юзасидан ҳужжатлар чиқаради;
одамларнинг ҳаёти ва саломатлигига хавфли бўлган, аҳолининг яшаши ва хўжалик фаолиятини юритиш тақиқланадиган ҳудудларни белгилайди;
вилоят ва шаҳар ҳудудларига карантин инфекциялари олиб кириш ва тарқатишдан санитария муҳофазаси тадбирларини амалга оширади;
авария вазиятларини йўқотиш чоғида санитария ҳолатини яхшилаш ва эпидемияга қарши тадбирларни ўтказади;
Шунингдек,
а) давлат бошқаруви идораларида, мулкчиликнинг шаклларидан қатъи назар, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, бирлашмалардан, шунингдек алоҳида шахслардан йўл қўйилган санитария нормалари, қоидалари ва гигиена нормативлари бузилишига барҳам беришни талаб қилиш;
б) халқ хўжалиги объектларини қуриш ва уларни қайта қуриш лойиҳаларида санитария нормаларига, қоидаларига ва гигиена нормативларига риоя этилишини назорат қилиш;
в) мулкчиликнинг шаклларидан қатъи назар вазирликлар, давлат қўмиталари, идоралар, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, бирлашмаларга ва алоҳида шахсларга белгиланган тартибда:
аҳоли пунктларини режалаштириш ва қуриш лойиҳалари, халқ хўжалиги объектларини жойлаштиришнинг истиқбол режалари бўйича, шунингдек корхоналар, бинолар ва иншоотларни қуриш, қайта қуриш лойиҳалари бўйича хулосалар бериш;
қурилиш учун ер участкалари бериш, рўзғорда ва маиший мақсадларда сувдан фойдаланадиган жойларни ва оқова сувлар тозаланганидан кейин уларни тушириб юбориш шартларини аниқлаш, заҳарли, кимёвий, радиоактив ва бошқа моддаларни қайта ишлаш ва кўмиб ташлаш масалалари бўйича хулосалар бериш;
г) турар жой бинолари ҳамда маданий-маиший бинолар, саноат, қишлоқ хўжалик ва бошқа корхоналар, шунингдек иншоотларнинг амалдаги санитария нормалари, қоидалари ва гигиена нормативларига мувофиқлиги ҳақида хулосалар бериш;
д) болалар муассасаларида тарбияланаётган ҳамда ўқув юртларида таълим олаётган болаларнинг ўқув-меҳнат соатлари ва тахминий машғулот тартиби ҳақида тақдим этишган таклифлар юзасидан хулосалар бериш;
е) қайси идорага бўйсунишидан қатъи назар, илмий тадқиқот муассасалари, олий ўқув юртларини, бошқа муассасалар ва ташкилотларни махсус экспертизалар ўтказишга жалб этиш ва бунга буюртмачилар ҳисобидан ҳақ тўлаш;
ж) санитария нормалари, қоидалари ва гигиена нормативлари бажарилишини назорат қилиш мақсадида қайси идорага қарашли бўлишдан ва мулкчилик шаклларидан қатъи назар, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, бирлашмаларга қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда кириш;
з) қайси идорага қарашли бўлишидан ва мулкчилик шаклларидан қатъи назар, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, бирлашмаларнинг раҳбарларидан ва алоҳида шахслардан:
санитария нормаларини, қоидаларини, эпидемияга қарши тартиботни мунтазам суратда бажармаётган ва ишлаб чиқаришнинг ҳамда бажарилаётган ишларнинг хусусиятларини ҳисобга олиб, юқумли, паразитар касалликларни тарқатиш хавфини туғдирадиган шахсларни ишдан четлаштиришни;
атрофдагилар учун хавфли бўлган юқумли ва паразитар касаллик билан оғриган беморларни касалхонага ётқизишни;
профилактика ва эпидемияга қарши тадбирларни амалга оширишни;
объектларнинг санитария ҳолатини аниқлаш ҳамда аҳоли саломатлигининг ҳолатини эпидемиология жиҳатдан таҳлил қилиш учун зарур бўлган маълумотлар ва тушунтиришларни беришни талаб қилиш ҳуқуқига эгадирлар;
и) гигиена экспертизалари, лаборатория тадқиқотлари ўтказиш учун озиқ-овқат маҳсулотларини, буюмларни, предметлар ва материалларни олиш, шунингдек бевосита объектларнинг ўзида, лабораторияда ва асбоблар ёрдамида зарур текширишлар ўтказиш;
к) санитария назоратини амалга оширишга бошқа идораларнинг мутахассисларини шартнома асосида, шунингдек жамоатчилик вакилларини жалб этиш.
Бош давлат санитария врачлари ва уларнинг ўринбосарлари санитария қонунлари бузилган тақдирда қуйидаги ҳуқуқларга эга бўладилар:
ер участкаси, уй-жой, жамоат, ишлаб чиқариш ва бошқа халқ хўжалиги объектлари қурилишига, уларни қайта қуриш, кенгайтиришга, ер ажратишга доир, санитария нормаларига ва қоидаларига жавоб бермайдиган лойиҳалаш ҳақидаги ҳужжатларни ва лойиҳаларни қайтариш;
санитария нормалари, қоидалари ва гигиена нормативлари бузилишига барҳам берилгунга қадар амалдаги ишлаб чиқариш объектларида, маданий-маиший бинолардан фойдаланишни, умумий овқатланиш ва савдо корхоналарининг, таълим, даволаш-профилактика ҳамда санаторий-курорт муассасаларининг фаолиятини тўхтатиб қўйиш, ускуналар, асбоблар ва гидротехника иншоотларини ишлатишни тақиқлаб қўйиш;
санитария нормалари, қоидалари ва гигиена нормативлари бузилган тақдирда аҳоли пунктлари, бинолар ва иншоотлар қурилишини, уларни қайта қуришни ҳамда мазкур объектларда айрим иш турларини амалга оширишни тўхтатиб қўйиш;
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигида рўйхатдан ўтказилмаган ёки одамлар ҳаёти ва саломатлиги учун хавфли деб топилган янги хом ашё турларини, кимёвий моддаларни, технология ускуналарини, жараёнларини ва асбобларини, озиқ-овқат маҳсулотлари ва озиқ-овқат хом ашёсини, саноат буюмларини, қурилиш материалларини, ион ҳосил қилувчи нурланиш манбаларини, биология воситаларини, озиқ-овқат хом ашёси, озиқ-овқат маҳсулотлари ва дори-дармонларга ишлатиладиган идишлар, пластик, полимер ва бошқа материалларни, улардан тайёрланган буюмларни ва бошқа халқ истеъмоли молларини ишлаб чиқаришни, қўллашни ва сотишни таъқиқлаб қўйиш;
хўжалик ва ичимлик суви билан таъминлашда, озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш ва уларга ишлов бериш чоғида кимёвий моддаларни қўллашни, одамлар саломатлигига зарарли таъсир кўрсатиш хавфи туғилган тақдирда қишлоқ хўжалик экинлари ва ҳайвонларнинг ўсишини тезлаштирадиган ва тартибга соладиган дориларни, пестицидларни, атир-упа ва пардоз маҳсулотларини қўллашни бу моддалар ва материалларни ишлаб чиқувчи уларнинг хавфли эмаслиги ҳақида илмий асосланган маълумотларни тақдим этгунигача тақиқлаб қўйиш;
сув истеъмол учун яроқсиз деб топилганда ундан ичиш ва хўжалик мақсадларида ишлатишни тақиқлаб қўйиш;
санитария нормаларини, қоидаларини ва гигиена нормативларини бузаётган шахсларни вақтинча ишдан четлаштириш.
Тадбиркорлик субъектларининг фаолиятини тўхтатиб қўйиш суд тартибида амалга оширилади, фавқулодда вазиятлар, эпидемиялар ҳамда аҳолининг ҳаёти ва саломатлиги учун бошқа реал хавф юзага келишининг олдини олиш билан боғлиқ ҳолда ўн иш кунидан кўп бўлмаган муддатга тўхтатиб қўйиш ҳоллари бундан мустасно.
Мулкчиликнинг шаклларидан қатъи назар, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, бирлашмалар, мансабдор ва бошқа шахслар қуйидаги ҳолларда Ўзбекистон Республикасининг қонунларига мувофиқ санитария қонунларини бузганлик учунинтизомий ва маъмурий жавобгарликка тортиладилар:
1) тупроқни, атмосфера ҳавосини, озиқ-овқат маҳсулотларини, иш олиб бориладиган жой ҳавосини, сув билан таъминлашнинг очиқ ва ерости манбаларини, аҳоли томонидан маданий-маиший мақсадларда фойдаланиладиган сув ҳавзалари ҳамда сув омборларининг қирғоқларини кимёвий, физикавий биологик ва бошқача тарзда ифлослантирганлик учун;
2) санитария нормаларига, қоидаларига ва гигиена нормативларини ҳисобга олмаган ҳолда аҳолининг саломатлигини муҳофаза қилишни, санитария-эпидемия масалаларида аҳолининг хотиржамлигини ва радиация хавфсизлигини таъминлашга доир норматив-техникавий ҳужжатларни ишлаб чиққанлик учун;
3) янги хом ашё турларини, технология ускуналарини, жараёнлари ва асбобларини, озиқ-овқат маҳсулотлари ҳамда озиқ-овқат хом ашёсини, саноат буюмларини, бинокорлик материалларини, ион ҳосил қилувчи нурланиш манбаларини, кимёвий моддалар ва маҳсулотларни, биология воситаларини, озиқ-овқат хом ашёси, озиқ-овқат моллари ва дори-дармонлар бевосита тегиб турадиган идишлар, бошқа материалларни, бу материаллардан тайёрланадиган буюмларни, атир-упа ва пардоз маҳсулотларини ҳамда бошқа халқ истеъмоли молларини, тиббиёт ва иммунобиология дори-дармонларини ишлаб чиқариш ва қўлланишга доир норматив-техника ҳужжатларини Ўзбекистон Республикасининг Бош давлат санитария врачи билан келишмаган ҳолда ишлаб чиққанлик учун;
4) корхоналар, бинолар ва иншоотларни, транспорт воситаларини, сув таъминоти, канализация ва оқова сувларни тозалаш тизимларини, гидротехника иншоотларини, бошқа объектларни санитария нормаларига, қоидалари ва гигиена нормативларига риоя этмаган ҳолда ва давлат санитария назорати идоралари билан келишмасдан туриб лойиҳалаганлик, қурганлик, қайта қурганлик учун;
5) ер участкасидан давлат санитария назорати идоралари билан келишмасдан туриб янги қурилиш, объектларни қайта қуриш, кенгайтириш учун фойдаланганлик учун;
6) озиқ-овқат хом ашёси ва маҳсулотлари сифатига қўйиладиган талабларга риоя этмаганлик, таркибида инсон ҳаёти ва саломатлиги учун хавфли бўлган радионуклидлар, заҳарли, биологик, кимёвий ва бошқа моддалар ва бирикмалар белгиланган гигиена нормативларидан юқори бўлган маҳсулотларни овқатга ишлатганлик учун;
7) озиқ-овқат хом ашёси ва озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш, сақлаш, ташиш ва сотиш чоғида санитария нормалари, қоидаларини ва гигиена нормативларини бузганлик учун;
8). қишлоқ хўжалик экинлари ва ҳайвонларининг ўсишини тезлаштирадиган моддаларни, ўсимликларни ҳимоя қилишнинг кимёвий ва биологик воситаларини, озиқ-овқат хом ашёсига, озиқ-овқат маҳсулотларига ва дори-дармонларга тегиб турадиган идишлар, бошқа материалларни, ем-хашакка қўшиб бериладиган озиқа моддаларни давлат санитария назорати идораларининг рухсатисиз қўлланганлик учун;
9) чет элдан олинадиган технологиялар, материаллар, хом ашё ва маҳсулотларни етказиб беришда, сотишда ва улардан фойдаланишда санитария нормаларини, қоидаларини ва гигиена нормативларини бузганлик учун;
10) хўжалик-ичимлик сув таъминоти марказлаштирилган тизимлари орқали берилаётган сувнинг сифати гигиена талабларига мос келмаслиги учун;
11) сув ҳавзаларидан рўзғорда ва маиший мақсадларда фойдаланганда, сувнинг сифати санитария нормалари ва талабларига мос келишини таъминламаганлик учун;
12) аҳоли пунктлари ва ҳудудларини сақлашнинг, саноат, қишлоқ хўжалик ва хўжалик рўзғор-чиқитларини, шу жумладан радиоактив ва заҳарли моддаларни тўплаш, сақлаш, ташиш ва қайта ишлашнинг санитария қоидаларини бузганлик учун;
13) атмосфера ҳавосини муҳофаза қилишнинг санитария нормалари, қоидалари ва гигиена нормативларини бузганлик учун;
14) барча типдаги таълим муассасаларида, соғлиқни сақлаш ва ижтимоий таъминот муассасаларида ва бошқа муассасалар ҳамда корхоналарда санитария нормалари, қоидалари ва нормативларига риоя этмаганлик учун;
15) радиоактив моддалар, ион ҳосил қилувчи нурланиш манбалари билан ишлашда, шунингдек радиоактив чиқитларни кўмиб ташлаш чоғида радиация хавфсизлиги нормалари ва санитария қоидаларини бузганлик учун;
16) юқумли, паразитар касалликлар тарқалишининг олдини олиш ва уларни тугатиш чора-тадбирларини бажармаганлик учун;
17) давлат санитария-эпидемиология идоралари ва муассасаларининг йўлланмалари билан санитария-гигиена, тиббий, биологик, техникавий, социологик ва бошқа махсус экспертизалар ўтказишдан асоссиз бош тортганлик учун;
18) тиббий кўриклардан ўтмаган ёки саломатлиги туфайли меҳнатга яроқсиз деб топилган шахсларга ишлашга рухсат берганлик учун;
19) айрим тоифадаги фуқаролар мажбурий тиббий кўрикдан ўтмаганлиги ёки кўрикдан ўтиш муддатларини бузганлиги учун;
20) давлат санитария назоратини амалга оширувчи идоралар ва муассасаларнинг кўрсатмаларини, хулосаларини ҳамда қарорларини бажармаганлик учун;
21) объектдаги санитария гигиена ҳолатини, эпидемия вазиятини ва радиация ҳолатини аниқлаш учун зарур бўлган материалларни беришдан бош тортганлик учун;
22) давлат санитария назоратини амалга оширувчи идоралар ва муассасалар томонидан ёпиб қўйилган объектларда муҳрларни узиб ташлаганлик ва ишни қайта бошлаганлик учун;
23) ишчи ва хизматчиларнинг айрим тоифалари, шунингдек якка тартибдаги меҳнат фаолияти билан шуғулланувчи шахсларнинг мажбурий гигиена таълимидан ўтиш тўғрисидаги қонун талабларини бузганлиги учун.
ҚАЙТА АЛОҚА →
27 сентябрь 2014, кўрилган: 2683
Навоий вилоятига таклиф этамиз! 
Навоий вилояти деганда, кўз олдимизда буюк шоиримиз Алишер Навоий номини қадрлайдиган, меҳрибон, меҳнатсевар, олийжаноб одамлар, бунёдкор меҳнат билан банд кўп миллатли халқ пайдо бўлади…Ислом Каримов
ГЕОГРАФИЯСИ
Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов ташаббуси билан мустақилликнинг илк даврида — 1992 йилнинг бошида Навоий вилояти қайта ташкил этилди. Навоий ёш ва навқирон вилоят бўлса-да, унинг инсоният тамаддунига катта ҳисса қўшган қадимий ва бой тарихи бор. Президентимиз Ислом Каримовнинг вилоят аҳлига қарата: «Азиз биродарлар, барака топкурлар, айтинглар-чи, сизлар ҳар куни кўриб ва кезиб юрадиган Кармана шаҳрининг ёши нечада? Ёки чўли Маликдаги эски Работ ва Сардоба қачон пайдо бўлган? Сармиш дараси ва ғоридаги ибтидоий суратлар бу Ўлканинг энг қадимий маданият бешикларидан бири эканидан дарак бермайдими?» — деган фикрлари бу диёр тарихининг энг қадимий даврларга бориб тақалишидан далолат беради.
Бугунга келиб, Навоий вилояти ҳар томонлама ривожланган, обод ҳудудга айланди. Навоий вилояти мамлакатимизда ҳудудий жиҳатдан энг катта вилоят бўлиб, Қорақалпоғистондан кейинги иккинчи Ўринни эгаллайди. Унинг умумий ҳудуди 110,99 минг кв. кмни ташкил этади. Вилоят ўзига хос табиий шароитига кўра йирик уч қисмга бўлинади: вилоятнинг шимоли-ғарбий қисмини бағрида не-не сир-синоатларни яшириб ётган Қизилқум чўли эгаллаган. Жануби-шарқий қисмида Нурота тоғ тизмаларига тегишли Қоратоғ, Оқтоғ сингари тоғлар бўй чўзган бўлса, Зарафшон дарёси воҳасининг Ўрта қисмида вилоятнинг деҳқончилик зонаси ўрнашган. Вилоят шимолдан ва шимоли-шарқдан Қозоғистон республикаси ҳудуди билан, жануби-шарқдан мамлакатимизнинг Жиззах, Самарқанд, жанубдан Қашқадарё, жануби-ғарбдан эса Бухоро вилоятлари билан чегарадошдир. 
Навоий вилояти заминида шифобахш, шўр ва ерости чучук сув захиралари аниқланган бўлиб, Томдибулоқ, Қарақота, Чингилди атрофларидан топилган сувлардан халқ саломатлигини мустаҳкамлаш ҳамда хўжалик юмушларида унумли фойдаланилмоқда. Вилоятнинг асосий сув манбаи Зарафшон дарёси ҳисобланади. Ҳудудда деҳқончилик майдонлари Аму-Бухоро машина каналининг Навоий, Ўртачўл, Аму, Сумбул, Майна тармоқлари ҳамда Зарафшондан сув оладиган Конимех, Тос, Шовот, Човли, ўнг ва чап қирғоқ, Навкар каналлари орқали сув билан таъминланади. шунингдек, Қуйимозор, Тўдакўл сув омборларида куз-қиш мавсумида керакли сув захиралари ҳосил қилинади. Вилоятда 32 та йирик сув чиқариш электр насос станcиялари ишлаб турибди. Вилоятнинг шимоли ва ғарбида кўчма қум барханлари, гилли чўл зоналари яштаниб ётади. Мазкур кенгликлар, айниқса, баҳор ойларида турфа табиий гиёҳлар, ўт-ўланлар, ранг-баранг ўсимликлар билан безанади. Астрагал, шувоқ, шўра, исириқ, қамиш, зарпечак, саксовул, юлғун ва бошқа ўнлаб номдаги чўл буталари гўё жонсиздек туюладиган бепоён заминга беқиёс чирой бахш этади. Бу ерларда йил — ўн икки ой чорва боқилади. Қандим, черкез, сингрен, оқпечак, селин, эфемер ва бошқа ўтлар чорва моллари учун тўйимли озуқадир. Навоий чўллари, дашту далалари, тоғу тошлари минг турли ҳайвонот-ҳашоратларга она бағрилик қилади. бу вилоятда республикамизнинг бошқа жойларида кам учрайдиган ёхуд умуман кўзга ташланмайдиган ёввойи ҳайвонлар, кемирувчилар, сут эмизувчилар, судралиб юрувчилар оиласига мансуб турфа хил жониворлар сақланиб қолган. масалан, Бўкантовда ва Мингбулоқ ботиғида қобон, бўри, чиябўри, тулки, узун думли мушук, чўл мушуги каби ноёб ҳайвонлар эмин-еркин урчиб-кўпайиб бораётган бўлса, чўл ва дашт зоналарида малла юмронқозиқ, суғур, сассиқкўзан, жайра, калтакесак, турфа хил илонлар, тошбақалар ҳар қадамда учрайди. Бу эрда қушларнинг ҳам тувалоқ, қорабовур, олабовур, қирғовул сингари ўнлаб ноёб турлари табиий шароитда сақланиб қолган. Юртбошимиз минтақанинг мамлакатимиз тараққиётидаги ўрни ва мавқеига қуйидагича юксак баҳо беради: «Навоий вилояти деганда, бу гўзал воҳанинг бетакрор табиати, чексиз чўл ва далалар, бепоён яйловлар билан бирга, улкан саноат минтақаси кўз ўнгимизда намоён бўлади».
Вилоятда 863 мингдан ортиқ доимий аҳоли яшайди. навоий вилояти таркибида 8 та қишлоқ тумани мавжуд бўлиб, улар — Хатирчи, Қизилтепа, Кармана, Навбаҳор, Нурота, Конимех, Учқудуқ, Томди туманлари ҳисобланади. Улардан ташқари вилоятда 2 та йирик шаҳар — Навоий, Зарафшон, 38 та шаҳарча, 54 та қишлоқ фуқаролари йиғинлари, 278 та маҳалла мавжуд.
Навоий мамлакатимизнинг иқтисодий-ижтимоий салоҳиятини юксалтиришда муҳим ўрин тутадиган вилоятлардан бири ҳисобланади. бу, аввало, вилоятда ер ости ва ер усти табиий бойликларининг ниҳоятда мўллиги, бу бойликларни қазиб олиш ва қайта ишлаш учун замонавий талабларга жавоб берадиган йирик саноат корхоналарининг мавжудлиги, энг асосийси эса, мана шу корхоналарда бир қарашда оддий тупроқ ва тошдан турли қимматбаҳо маъданларни ажратиб олишдек мураккаб ҳамда машаққатли ишларни амалга ошира оладиган фидойи инсонлар бу ўлкада яшаши билан изоҳланади.
Вилоят маркази мамлакатимизнинг энг сўлим ва озода, тартибли ва меҳмондўст гўшаларидан бири Навоий шаҳридир. Буюк мутафаккир бобомизнинг қутлуғ номи берилган бу гўзал шаҳар 2008 йилда ўзининг ярим асрлик тўйини кенг миқёсда нишонлади.
Навоий вилоятининг бугунги қиёфаси
Мустақиллик даври вилоят ҳаётининг беистисно барча соҳаларида юксалиш, ўсиш-ўзгариш йиллари бўлди. Буни қуйидаги факт ва рақамлар миқёсида аниқ-равшан кўриш мумкин:
Вилоятда ишлаб чиқарилган ялпи ҳудудий маҳсулот ҳажми 2003 йилга нисбатан 2010 йилда қарийб тўрт бараварга ошди. Вилоят аҳлининг бу фидокорона меҳнатидан топаётган даромади ҳам шунга яраша бўлмоқда. Агар 2003 йилда ўртача ойлик иш ҳақи 74 минг 223 сўмни ташкил этган бўлса, бугунги кунда ушбу кўрсаткич 914 минг 980 сўмга етди.
Шу ўринда, 2008 йилда бутун жаҳон миқёсида бошланган молиявий — иқтисодий танглик сабаб дунёнинг аксарият мамлакатларида ўсиш суръатлари сезиларли даражада тушиб кетган, ишлаб чиқариш ҳажми кескин камайган булса, мамлакатимизда камдан-кам давлатлардагина кузатилган мўътадил иқтисодий юксалиш бардавом бўлганлигини катта қувонч билан тилга олишимиз мумкин.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов 2010 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ва 2011 йилга мўлжалланган энг муҳим устувор йуналишларга бағишланган Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг мажлисидаги маърузасида бу ижобий натижаларнинг асосий сабаб ва омилларини чуқур изоҳлар экан, жумладан, қуйидагиларни таъкидлади: «Юртимизда ялпи ички маҳсулотнинг ўсиш суръатлари 2008 йилда 9 фоиз, 2009 йилда 8,1 фоиз, 2010 йилда эса 8,5 фоизни ташкил этди. Жаҳон молия институтларининг хулосасига кўра, бу дунёдаги энг юқори кўрсаткичлардан бири экани, албатта, барчамизга мамнуният бағишлайди».
Албатта, бу натижаларнинг асоси, мустаҳкам пойдевори сифатида Юртбошимизнинг бунёдкор ғоялари ва ташаббуслари асосида ишлаб чиқилган ҳамда мустақилликнинг илк йилларидан бошлаб ҳаётга изчил тадбиқ этиб келинаётган тараққиётнинг ўзбек моделини кўрсатиш керак. Ўтиш даврининг бутун мураккаблиги, Республика иқтисодиёти, сиёсий -ижтимоий ҳолати, аҳолининг кайфияти ва дунёқараши, миллий менталитетнинг ўзига хос хусусиятлари сингари ниҳоятда муҳим омилларни эътиборга олган ҳолда яратилган бу модел бугунги кунда бутун дунё афкор оммаси томони дан миллий тараққиётнинг ғоят самарали конcепcияси эканлиги кенг эътироф этилмоқда.
Агар Навоий вилояти миқёсида олиб қарайдиган бўлсак, бу ерда ялпи ҳудудий маҳсулот ишлаб чиқаришнинг ўсиш суръатлари 2008 йилда 108,1 фоизга, 2009 йилда 108,2 фоизга этганини, 2010 йил якунида эса 108 фоиздан ошганини кўрамиз. 2010 йилда ишлаб чиқарилган маҳсулотлар умумий ҳажмининг 53,5 фоизи вилоят саноат корхоналарида, 12,5 фоизи эса қишлоқ хўжалиги секторида яратилди. Ялпи ҳудудий маҳсулот ҳажмида аҳолига кўрсатилган хизматлар улушининг ортиб бораётгани мустақиллик йилларида мамлакатимизда хўжалик юритишни таркибий (структуравий) жиҳатдан ислоҳ этиш, кўп укладли иқтисодиётни барпо қилиш сиёсатининг амалий натижаси сифатида баҳоланмоғи керак.
Юқорида келтирилган факт ва рақамлар, таъкидланганидек, Ўзбекистон тараққиёти учун танлаб олинган буюк келажак йулининг нақадар тўғрилигидан, бу йул халқимизнинг азалий орзу-умидларини рўёбга чиқаришидан, энг муҳими эса, халқнинг мазкур саъй-ҳаракатлар мазмун-моҳиятини теран англаётганидан дарак беради.
ТАРИХИ
«Сармишсой табиий-археологик мажмуа музей қўриқхонаси» тўғрисида маълумотнома
1970-йилдан буён ўтган давр ичида, Ўзбекистон Фанлар Академияси ҳузуридаги Археология институти олимлари Я. Ғуломов, У. Исломов, М. Исоқов, А. Кабировлар томонидан Сармишсой маданий мероси тарихи пухта илмий ўрганилди. Эришилган илмий натижалар кўплаб ахборотномалар, каталоглар, илмий рисолалар ва ўқув дарсликларида нашр эттирилиб, юртимиз тарихини ўрганишда асосий манбалардан бири сифатида фойдаланиб келинмоқда.2002 йилдан буён Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси ҳузуридаги Археология институти, ЮНЕСКО ташкилоти ҳамда «Норвегия атроф мухитни мухофаза қилиш Вазирлиги, маданий мерос Директорати”нинг, мутахассис олимлари (Анне-Софие Хюген ва Кнут Хелског) билан ҳамкорликда Сармишсой маданий ёдгорликлари бўйича илмий тадқиқод ишлари олиб борилмоқда.
2003 йил 27 июнда Ўзбекистон Республикаси Маданият ишлари вазирлиги, Республика «Маънавият ва маърифат» кенгаши, ЮНЕСКОнинг Ўзбекистон Республикаси миллий комиссияси, Республика Миллий «Телерадиокомпанияси», Республика «Ўзбекмузей» жамғармаси Навоий вилоят ҳокимлиги билан ҳамкорликда Навоий вилояти тарихий-ўлкашунослик музейида «ХХИ-асрда Ўзбекистон музейлари» мавзусидаги идоралараро семинар мажлиси бўлиб ўтди. Семинар мажлиси баённомасида «Юртимизнинг беш минг йиллик тарихга эга бўлган нодир маданият ёдгорликлари-Сармишсой петроглифлари негизида, «Сармишсой табиий — археологик мажмуа музейи қўриқхонаси”ни ташкил этиш, ушбу мажмуа музейига лавозим ўринлари ажратиб бериш, Сармишсой петроглифлари мажмуасини ЮНЕСКО Бутунжаҳон маданий ва табиий мероси рўйхатига киритиш юзасидан таклифлар тайёрлаш» тўғрисида идоралараро қарор қабул қилинди.
2003 йил 4 июлда Ўзбекистон Республикаси Бош Вазирининг ўринбосари Ҳ. С. Кароматов номига 01–10/320 сонли Сармишсойни ривожлантириш чоралари тўғрисидаги идоралараро хат йўлланди.Хатда «Сармишсой қоятош расмлари қадимги авлодларимиз яратган йирик маънавий бойлигимиз эканлиги ва уни келажак авлодларга бутунлигича етказиш мақсадида, мазкур ёдгорлик негизида „Сармишсой“ очиқ осмон остидаги табиий-археологик музейи ташкил этиш учун амалдаги қонунчиликка мувофиқ Вазирлар Махкамасининг тегишли қарори қабул қилинишини ва ЮНЕСКО Бутунжахон мероси рўйхатига киритиш учун „Сармишсой“ ҳужжатларини тайёрлашни мақсадга мувофиқ деб ҳисоблаймиз» деган таклиф берилди.
2003 йил 15–24 сентябр кунлари Қозоғистонда ЮНЕСКО ташкилоти томонидан ўтказилган «Марказий Осиё қоятош санъати ёдгорликлари: жамоатчилик иштироки, менеджмент, консерватсия, ҳужжатлаштириш» мавзусидаги халқаро илмий анжуманда «Сармишсой маданий мероси тарихи» мавзусида Ўзбекистон олимлари томонидан маърузалар тингланди.
2004 йил 23 сентябрда Навоий вилояти ҳокимининг № 172 сонли «Сармишсой табиий ва маданий меросини мухофаза қилиш, ўрганиш ҳамда бошқаришнинг янгича усуллари» мавзусидаги халқаро илмий амалий конференциясини Навоий вилоятида ўтказиш тўғрисидаги фармойиши берилди.
2004 йил 23 сентябрда Навоий вилояти ҳокимининг № 193 сонли «Сармишсой табиий-археологик мажмуа музейи қўриқхонасини ташкил этиш, музей мухофаза зонасини белгилаш ва фойдаланишни тартибга солиш тўғрисида”ги қарори қабул қилинди.
2004 йил 8–16 октябр кунлари Навоий шаҳри ва Сармишсой дарасида ЮНЕСКО ишлари бўйича Ўзбекистон Миллий комиссияси, Ўзбекистон Республикаси Маданият ишлари вазирлиги, Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси ва Навоий вилояти ҳокимликлари ҳамкорлигида «Сармишсой табиий ва маданий меросини мухофаза қилиш, ўрганиш ҳамда бошқаришнинг янгича усуллари» мавзусида халқаро илмий конференцияси ва дала семинари ўтказилди.
2005 йил 4 июнда Тошкент шаҳрида ЭКОСАН экология ва саломатлик халқаро жамғармаси томонидан ўтказилган «Ўзбекистон миллий боғлари, экотуризм ва барқарор ривожланиш» мавзусида ўтказилган кўргазмада «Сармишсой табиий-археологик мажмуа музейи қўриқхонаси» петроглифлари фото суратлари кўргазмаси намойиш этилди.
2007 йил 20–24 март кунлари Фарғона вилоятида Марғилон шаҳрининг 2000 йиллиги юбилейи олдидан ўтказилган Республика музейлар фестивалида «Сармишсой табиий-археологик мажмуа музейи қўриқхонаси» петроглифлари фото суратлари кўргазмаси намойиш этилди.
2007 йил 5–12 феврал кунлари Ўзбектелефилм томонидан «Икки дарё оралиғида» мавзусида филм яратиш учун «Сармишсой табиий-археологик мажмуа музейи қўриқхонаси”даги табиий бойликлар ва маданий ёдгорликлар суратга олинди. Яратилган филм Ўзбекистон телеканали орқали намойиш этилди.
2007 йил 16–19 апрел кунлари Ўзбектелефилм томонидан «Муқаддас қадамжолар» мавзусида филм яратиш учун «Сармишсой табиий-археологик мажмуа музейи қўриқхонаси”даги табиий бойликлар ва маданий ёдгорликлар суратга олинди. Яратилган ушбу филм ҳам Ўзбекистон телеканали орқали намойиш этилди.
2008 йил 22–26 май кунлари Тошкентда, Тошкент шаҳрининг 2200 йиллиги юбилейи олдидан ўтказилган Республика музейлар фестивалида «Сармишсой табиий-археологик мажмуа музейи қўриқхонаси» петроглифлари фото суратлари кўргазмаси намойиш этилди.
2008 йил 26–31 май кунлари Қирғизистон Республикасининг Бишкек шаҳрида ЮНЕСКО томонидан ташкил этилган «Марказий Осиё петроглифлари — Бутунжаҳон мероси номзодлиги руйхати чегаралараро тизимига киритиш» мавзусидаги халқаро илмий анжуманда «Сармишсой табиий-археологик мажмуа музейи қўриқхонаси”нинг тақдимоти бўлиб ўтди.
2008 йил 2 июнда Ўзбекистон Республикаси Бош вазирининг ўринбосари Р. С. Қосимовга ЮНЕСКО ишлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий комиссиясининг № АИ-179/08 сонли хати йулланди:
Хатда жорий йилнинг 17–19 апрел кунлари Навоий шаҳрида «Сармишсой табиий маданий меросини ўрганиш, сақлаш ва бошқариш» мавзусида халқаро илмий-амалий анжуман ўтказилганлиги ва ушбу анжуман иштирокчилари томонидан қабул қилинган қарорни амалга оширишда амалий ёрдам берилиши сўралган.
2009 йил октябр ойида Фонд Форумнинг «ЖаннатМакон» журнали ижодий гуруҳи лойиҳаси асосида Навоий вилоятига бағишланган сонини тайёрлаш учун вилоятимизда амалга оширилаётган бунёдкорлик ишлари билан бир қаторда Сармишсой табиий-археологик мажмуа музейи қўриқхонаси бўйича ҳам материаллар тайёрланди.
2010 йилнинг 17–21 апрел кунлари ООО «Терра Гроуп» компаниясининг ижодий жамоаси томонидан вилоятимизнинг кўпгина тарихий меъморий ёдгорликлари тўғрисида кинофилм яратиш учун Сармишсой табиий археологик мажмуа музейи қўриқхонаси маданий ёдгорликлари асосида қизиқарли кадрлар суратга олинди.
2010 йил апрел-май ойларида «Ўзбектелефилм» жамоаси томонидан Сармишсой қоятош суратлари номли кинофилм тайёрлаш учун Сармишсой табиий-археологик мажмуа музейи қўриқхонаси маданий ёдгорликлари материаллари асосида суратга олиш ишлари амалга оширилди. Яратилган кинофилм халқаро канал орқали 3 сентябр тунги соат 12:15 да намойиш этилиши режалаштирилган.
2010 йил май ойида Вилоят ҳокимлиги бошчилигида Ўзбекистон экологик ҳаракати билан ҳамкорликда, замонавий, ривожланган, Халқаро музейшунослик тажрибаси ва мавжуд қонун қоидаларга асосан, Сармишсой табиий-археологик мажмуа музейи қўриқхонаси ҳудудида туристик база қурилиши ҳамда «Ташрифгоҳ» қурилиши лойиҳасини тайёрлашга киришилди. Шунга кўра кўприк қурилди, йул ва бинолар қурилиши учун ташкилий тайёргарлик ишлари бажарилаяпди.
2010 йил 6–10 сентябр кунлари Самарқанд шаҳрида Марказий Осиё қоятош суратларини илмий ўрганиш, асраш ва тарғибот қилиш мавзуйида ЮНЕСКО ташкилоти билан ҳамкорликда Халқаро илмий анжуман ташкил этилиши режалаштирилган. 8 сентябр куни Сармишсой табиий-археологик мажмуа музейи қўриқхонасини ўрганиш учун конференция иштирокчилари Навоий вилоятига ташриф буюриши белгиланган.
2004 йилдан буён доимий равишда «Сармишсой табиий-археологик мажмуа музейи қўриқхонаси»га хорижий ва маҳаллий сайёҳлар ташриф буюриб, уларга музей хизмати кўрсатилиб келинмоқда.
ДИҚҚАТГА САЗОВОР ЖОЙЛАР
Работи Малик пештоқидан бир оз нарида сув манбаи — диаметри 13 метрча келадиган гумбаз остида карвонсаройга замондош бўлган сардоба жойлашган. Сардоба ҳовузининг айлана девори ердан 12 метр чуқурликка қадар пишиқ ғиштдан қурилган бўлиб, унда муздай тоза сув бутун ёз бўйи сақланган. XVI асрдаги муаллифлардан бири Работи Малик сардобасининг сувини маккадаги лазиз замзам сувига қиёслайди. Сардоба карвонсарой каби ёлғиз йўловчилар учун ҳам, бутун бошли карвонлар учун ҳам қўналға ҳисобланган.
Карвонсарой ўзининг дастлабки вазифаси эътибори билан XVIII асргача хизмат қилиб келган. унда амир темур ва унинг авлодлари, бухорода ҳукмронлик қилган сулолаларнинг хонлари, элчилар, савдо карвонлари ва сайёҳлар қўниб ўтган. Ҳофизи абрўнинг маълумотига кўра, Улуғбек 1420 йилда ушбу минтақаларда тўхтаб, қирқ кун ов қилган. XIX аср — XX асрнинг бошларида бу ерда работ номи билан маълум умри қисқагина бўлган қишлоқ ҳам шаклланган.
ДЕГГАРОН МАЖМУАСИ (XI В.)
Кармана шаҳрининг 30 км ғарбидаги ҳазора қишлоғининг ёнида Мовароуннаҳрдаги энг қадимги масжидлардан бири — Деггарон масжиди жойлашган. Унинг қурилиш даври XI аср бошларидан нарига ўтмайди. Бу бино Зарафшоннинг сўл қирғоғида, эндиликда вайрон бўлган, лекин илгари яхши мустаҳкамланиб қурилган қадимий кичик бир қишлоқ ҳудудида жойлашган. қишлоқнинг ҳам, масжиднинг ҳам номи бу ерда яшаган, аҳолининг асосий машғулоти — ўтга чидамли қозон тайёрлашдан олинган. Шуниси эътиборлики, Хожагон Сулукининг машҳур суфийларидан бири бўлмиш Шайх Мавлоно Ориф Деггароний (1313–1376) шу қишлоқда туғилган ва шу ерда дафн этилган. Бу зот Нақшбандия тариқатидаги Хожагон Сулукининг буюк намояндаси бўлмиш Баҳоуддин Нақшбанднинг устозларидан бири ҳисобланади.
Кейинроқ, ХVII асрда Деггарон қишлоғи масжиддан бир оз нарида жойлашган Ҳазора қалъасига айланган. Масжид турли техника усулида қурилган: ташқи юзаси, устунлари ва пойдеворининг бир қисми — пишиқ ғиштдан, деворлари хом ғишт ва пахсадан иборат. гумбазларининг ички қисми равоқлардан, деворга тегиб турган ёки алоҳида қад кўтарган устунлар ғиштдан бино қилинган. Марказий гумбазни кўтариб турган тўрт равоқ ғишт ва ганждан себарга шаклидаги ўзига хос безаклар билан безатилган. марказий гумбаз атрофидаги саккизта кичик гумбаз «балхи» услубидаги кичик равоқлар орқали масжиднинг ташқи деворлари ва ички устунларига таянган ҳолда қурилган. Бу жой ҳозирда қайта таъмирланиб, мажмуада музей фаолият кўрсатмоқда.
РАБОТИ МАЛИК САРДОБАСИ (XI В.)
Работи Малик пештоқидан бир оз нарида сув манбаи — диаметри 13 метрча келадиган гумбаз остида карвонсаройга замондош бўлган сардоба жойлашган. Сардоба ҳовузининг айлана девори ердан 12 метр чуқурликка қадар пишиқ ғиштдан қурилган бўлиб, унда муздай тоза сув бутун ёз бўйи сақланган. XVI асрдаги муаллифлардан бири Работи Малик сардобасининг сувини маккадаги лазиз замзам сувига қиёслайди. Сардоба карвонсарой каби ёлғиз йўловчилар учун ҳам, бутун бошли карвонлар учун ҳам қўналға ҳисобланган. Карвонсарой ўзининг дастлабки вазифаси эътибори билан XVIII асргача хизмат қилиб келган. унда амир темур ва унинг авлодлари, бухорода ҳукмронлик қилган сулолаларнинг хонлари, элчилар, савдо карвонлари ва сайёҳлар қўниб ўтган. Ҳофизи абрўнинг маълумотига кўра, Улуғбек 1420 йилда ушбу минтақаларда тўхтаб, қирқ кун ов қилган. XIX аср — XX асрнинг бошларида бу ерда работ номи билан маълум умри қисқагина бўлган қишлоқ ҳам шаклланган.
РАБОТИ МАЛИК
Кармана — Бухоро йўлида — бугунда қайта тикланган қадимий карвон йўли бўйида Работи Малик (Шоҳ Работи) карвонсаройи жойлашган. У XI асрнинг 70-йилларида Қорахонийлардан бўлмиш Шамсулмулк Наср ибн Иброҳим (1068–1080 й.) томонидан қурилган бўлиб, XII асрнинг биринчи чорагида яна шу Қорахонийлардан бўлмиш арслонхон муҳаммад ибн сулаймон (1102–1130 й.) томонидан таъмирланган.Археологик тадқиқотлар пайтида (XX асрнинг 70-йиллари ва шу асрнинг охири — XXI аср бошлари) бу ноёб бинонинг мураккаб тузилиши аниқланди. У 100×100 м майдонни эгаллаган бўлиб, мустаҳкам деворлар билан ўралган ва икки қисмга бўлинган.
ЗАРГАРЛИК
Зарафшон заргарлари ясаган зеб-зийнатлар хорижлик нозиктаъб харидорлар, қилни қирқ ёрувчи заршуносларга ҳам мақбулу манзур. Зотан, бу — узоқ ўтмиш давомида жамланган энг сара тажрибалар ва замонавий технологиялар маҳсули. Узук, билагузук, сирға, занжир… Алқисса, Навоий кон-металлургия комбинатининг Зарафшон заргарлик заводида ишлаб чиқарилаётган мингга яқин турдаги зеб-зийнатларнинг бозори чаққон. Нафис буюмлар ижодкорларига берилган халқаро мукофотларнинг эса саноғига етиш қийин. Фусункор жавоҳирларни томоша қилиб, гўзаллик тушунчасига таъриф топгандек бўласиз, инсон ва табиат уйғунлигини ҳис қиласиз.
АЛИШЕР НАВОИЙ
Алишер Навоий (1441 — 1501) халқимизнинг онги ва тафаккури, бадиий маданияти тарихида бутун бир даврни ташкил этадиган буюк шахс, миллий адабиётимизнинг тенгсиз намояндаси, миллатимизнинг ғурури, шаъну шарафини дунёга тараннум қилган ўлмас сўз санъаткоридир. таъбир жоиз бўлса, оламда туркий ва форсий тилда сўзловчи бирон-бир инсон йўқки, у Навоийни билмаса, Навоийни севмаса, Навоийга садоқат ва эътиқод билан қарамаса. Агар бу улуғ зотни авлиё десак, у авлиёларнинг авлиёси, мутафаккир десак, мутафаккирларнинг мутафаккири, шоир десак, шоирларнинг султонидир. Инсон қалбининг қувончу қайғусини, эзгулик ва ҳаёт мазмунини Навоийдек теран ифода этган шоир жаҳон адабиёти тарихида камдан-кам топилади.“НАВОИЙ” ЭРКИН ИҚТИСОДИЙ-САНОАТ ЗОНАСИ
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) — юқори технологиялар воҳаси
Чет эл инвестициялари жалб этилишини янада рағбатлантириш, чет эл инвестициялари учун қулай шарт-шароитлар яратиш ва Ўзбекистоннинг улкан иқтисодий ва инвестицион имкониятларидан самарали фойдаланиш учун Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг 2008 йил 2 декабрдаги қарори бўйича Навоий вилояти ҳудудида «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси ташкил этилди.
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) хорижий инвесторларга бизнес юритиш учун кенг имкониятларни таклиф этади ва аввал бошдан бизнесга катта рақобат афзалликларини беради.
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) жойлашган ҳудуд — Ўзбекистоннинг саноат шаҳарларидан бири Навоий шаҳри ёнида ҳамда Ўзбекистоннинг йирик шаҳарлари ва саноат марказлари ҳисобланган Бухоро ва Самарқанддан 100–175 км яқинликда умумий 564 га майдонни ташкил этади.
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) ҳудудида солиқ, валюта ва божхона режимлари, кириш, туриш ва чиқишнинг соддалаштирилган тартиби, шунингдек Ўзбекистон Республикаси фуқаролари-норезидентлари билан меҳнат фаолиятини амалга ошириш учун рухсат олиш, солиқлар, божхона ва бошқа мажбурий тўловлар бўйича кенг имтиёзлар тақдим этишни ўз ичига олган махсус ҳуқуқий режим амал қилади. «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)нинг амал қилиш муддати 30 йил бўлиб, мазкур муддат якунлангандан сўнг амал қилишни узайтириш эҳтимоли мавжуд.
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) ҳудудидаги ер участкалари корхоналарга инвестицион фаолият даври учун бепул асосда ёки минимал ижара ҳақига ижарага берилади, бу эса ишлаб чиқариш фаолиятини амалга ошириш учун инвесторлар томонидан ерни сотиб олиш ва, тааллуқли равишда, ишлаб чиқаришни ташкил қилишда қўшимча маблағлар сарфлаш заруратини истисно этади.
Инвесторлар учун энг қулай шарт-шароитлар яратиш мақсадида «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)даги корхоналар юқори даражали инфратузилма билан таъминланади. «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)даги корхоналар транспорт, муҳандислик коммуникациялари, меҳнат хавфсизлиги тизимлари ва ишчи-ходимларнинг яшаш ва меҳнат фаолиятлари учун ҳар томонлама қулай шарт-шароитларнинг тааллуқли инфратузилмалари билан таъминланади.
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)даги ишлаб чиқариш фаолиятининг асосий йўналишлари.
Замонавий юқори ишлаб чиқарувчанликка эга хорижий асбоб-ускуналар ва техникалар, технологик линиялар ва модуллар, инновация технологияларини татбиқ этиш ҳисобига юқори технологик, дунё бозорларида рақобатбардош маҳсулотларнинг кенг доирали турларини ишлаб чиқариш «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) хўжалик юритувчи субъектлари фаолиятининг асосий йўналиши қилиб белгиланган.
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) ҳудудида саноатнинг барча тармоқларида хом ашёдан тортиб тайёр маҳсулотга қадар тўлиқ ишлаб чиқариш циклига эга саноат мажмуаларини ташкил қилиш учун барча шарт-шароитлар яратилган.
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)ни ташкил қилиш концепциясидан ва танланган устуворликлардан келиб чиққан ҳолда, «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)да қуйидаги тармоқлар ва йўналишлардаги корхоналар жойлаштирилади:
электротехника маҳсулотларини ишлаб чиқариш;
телекоммуникация асбоб-ускуналарини ишлаб чиқариш;
машинасозлик, ўлчагич асбоб-ускуналари ва бутловчи қисмларни ишлаб чиқариш;
дори-дармон маҳсулотлари ва тиббий жиҳозларни ишлаб чиқариш;
озиқ-овқат маҳсулотларини қайта ишлаш ва қадоқлаш;
пластик ва полимер буюмларни ишлаб чиқариш.
Жойлашиши ва транспорт инфратузилмаси:
Навоий вилоятининг мультимодаль транспорт-логистик узели афзалликларидан энг юқори даражада самарадорлик билан фойдаланиш учун «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) халқаро аэропорт, Е-40 автомагистрали ва халқаро, аҳамиятга эга темирйўлларнинг бевосита яқинида жойлаштирилган.Ўзбекистонда қўниб ўтувчи ҳаво йўлларидан фойдаланиш юкларни транспорт орқали жўнатиш учун вақт ва харажатларни сезиларли даражада тежаш имконини беради. Хусусан, Жануби-Шарқий Осиёдан Европагача бўлган масофа «Навоий» орқали, Дубай орқали боришга нисбатан, 1 км.га қисқароқ. Бундан ташқари, ҳаво йўли орқали учиб ўтиш амалга оширилгандаги вақт тежалиши 1,5 соатни, ҳар бир авиалайнер учун ёнилғи тежалиши эса — 15 тоннани ташкил этади.
Мазкур шарт-шароитлар Навоий аэропорти базасида халқаро транспорт йўлини ташкил қилиш лойиҳаси доирасида Ўзбекистон ва «Кореан Эйр”нинг узоқ муддатли шартномасига асос бўлиб хизмат қилди.
Эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)нинг бевосита яқинида Европани Хитой билан энг қисқа йўл билан боғловчи «Е-40» автомобиль магистрали, Марказий Осиё, МДҲ, Жануби-Шарқий Осиё, Европа, Яқин Шарқ ва Форс кўрфази мамлакатлари бозорига олиб чиқадиган темирйўл ётқизилган.
Юкларни автомобиль воситасида Хитой-Европа йўналишида Ўзбекистон орқали ташиш Хитой-Россия чегараси орқали маршрутга нисбатан тахминан 1000 км.га қисқа. Бу транспорт харажатларини битта автомобилдан 800 долларга қисқартиради. Контейнерли поезд Тошкентдан Бандар-Аббас портигача бўлган йўлни 7 суткада, Тошкентдан Теҳрон орқали Истамбулгача — 10 кунда босиб ўтади. Бу Ўзбекистондан четлаб амалга оширилган юк ташишлардан 2 марта тезроқдир.
Навоий орқали ҳудуднинг жанубда Эрон ва Туркия портларига, ғарб ва шимолда — Қора ва Болтиқ денгизларига чиқувчи барча асосий темирйўл трассалари ўтган. Хитойдан Европага энг қисқа темирйўл маршрути ҳам Навоий орқали ўтади. «Ғузор-Бойсун-Қумқўрғон» темир йўллари фойдаланишга топширилгандан сўнг, Афғонистон, Покистон ва Ҳиндистонга энг қисқа транзит алоқа пайдо бўлди.
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) майдончаларини танлашда электр, сув ва газ билан ишончли таъминлаш учун инфратузилма мавжудлиги, иш кучи манбалари билан боғлиқ аҳоли яшаш пунктларига яқинлик, шунингдек «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) резидентларига ҳар жиҳатдан қулай меҳнат ва дам олиш шарт-шароитларини яратиш учун зарур бўлган мақбул экотизим каби омиллар ҳам эътиборга олинган.«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)нинг бошқарув тузилмаси
Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг 2009 йил 27 январдаги қарори билан ташкил этилган Маъмурий кенгаш «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) фаолиятини мувофиқлаштирувчи ва бошқарувчи орган ҳисобланади. Маъмурий кенгаш «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)нинг самарали фаолият юритишини таъминлаш масалалари бўйича давлат органларининг ўзаро ҳамкорлигини таъминловчи давлат идоралари вакилларининг маслаҳат органи ҳисобланади.
Маъмурий кенгаш қуйидаги вазифаларни амалга оширади:
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)да жойлаштириш учун инвесторлар танловини ўтказади, инвестициялаш тўғрисидаги шартномаларнинг асосий шартларини белгилайди;
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)нинг фаолият юритиши билан боғлиқ масалалар бўйича давлат бошқарув органлари ва давлат ҳокимиятининг маҳаллий органлари фаолиятининг мувофиқлашувини амалга оширади;
ер участкаларининг, шунингдек давлат мулкидаги бино ва иншоотларнинг ижара қийматини белгилайди;
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) ишлаб чиқариш инфратузилмаларининг марказлаштирилган манбалар ҳисобига молиялаштириладиган қурилиш лойиҳаларини тасдиқлайди;
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) Дирекцияси директорини тайинлайди, «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) Дирекцияси фаолияти устидан раҳбарлик ва назоратни, шунингдек «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)нинг мустақил бюджети ва Тараққиёт фонди маблағларидан мақсадли фойдаланиш устидан назоратни амалга оширади;
қабул қилинган мажбуриятлар бажарилмаган тақдирда, инвестициялаш тўғрисидаги шартномани муддатдан олдин бекор қилиш тўғрисида қарор қабул қилади.
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) фаолиятининг тезкор бошқаруви юридик шахс мақомига эга Давлат қўшма корхонаси шаклида ташкил этиладиган Дирекция томонидан амалга оширилади. Дирекция устави Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланади.
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) Дирекцияси:
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) иштирокчиларини рўйхатдан ўтказади ва улар реестрини юритади, уларга тааллуқли гувоҳномалар беради;
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) иштирокчилари бўлмаган бошқа хўжалик юритувчи субъектлар ҳисобга олинишини амалга оширади;
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) иштирокчиларига ва бошқа хўжалик юритувчи субъектларга «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) ҳудудидан ер участкаларини бошқа субъектларга ижарага бериш, ўз ҳуқуқ ва мажбуриятларини ижара шартномаси бўйича бошқа шахсга ўтказиш, ижара ҳуқуқини гаровга бериш, уларни устав капиталига ҳисса сифатида киритиш ҳуқуқларисиз ижарага беради. «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) ҳудудидаги ер участкаларини сотиш ва ўзгача тарзда бошқалар ихтиёрига ўтказиш тақиқланади;
давлат мулкида бўлган «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) ҳудудида жойлашган кўчмас мулк объектларини унга берилган ваколатлар доирасида бошқаради;
инвесторлар томонидан ўз зиммасига олинган мажбуриятларнинг лозим даражада бажарилиши устидан назоратни амалга оширади;
Маъмурий кенгаш қарорига асосан, зиммага олинган мажбуриятлар бажарилмаган тақдирда, инвестициялаш тўғрисидаги шартномани бекор қилиш тўғрисида судга даъво аризалари билан мурожаат қилади;
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ) фаолиятини тезкор бошқариш бўйича бошқа вазифаларни амалга оширади.
«Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси (ЭИСЗ)нинг бошқарув тузилмаси тўғрисида батафсилроқ маълумот олиш учун «Навоий» эркин иқтисодий-саноат зонаси тўғрисидаги Низомга қаранг. →
27 сентябрь 2014, кўрилган: 2236
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги Навоий вилоят соғлиқни сақлаш бошқармаси
Манзил ва телефон рақамлари:
Манзил: Навоий шахар Толстой кучаси 18 уй
Телефон: 225-12-24
Факс: 225-43-00
e-mail: ssb@nv.uz
Ишонч телефони:
(79) 220-47-65
Шаҳар ва туман тиббиёт бирлашмалари ишонч телефонлари:
Навоий шаҳар тиббиёт бирлашмаси(79) 226-41-28
Навбахор туман тиббиёт бирлашмаси(79) 562-14-91
Қизилтепа туман тиббиёт бирлашмаси(8436) 555-16-63
Кармана туман тиббиёт бирлашмаси(79) 532-44-86
Конимех туман тиббиёт бирлашмаси(8436) 512-29-82
Хатирчи туман тиббиёт бирлашмаси(8436) 545-49-10
Томди туман тиббиёт бирлашмаси(8436) 582-12-79
Нурота туман тиббиёт бирлашмаси(8436) 523-11-40
Зарафшон шаҳар тиббиёт бирлашмаси(8436) 573-36-88
Учқудуқ туман тиббиёт бирлашмаси(8436) 593-29-83 →
27 сентябрь 2014, кўрилган: 7046
Ўзбекистон Республикаси Президенти ва ҳукуматимиз томонидан охирги йилларда соғлиқни сақлаш тизимига эътибор ортиб бормоқда. Бунга далил сифатида охирги йиллар, жумладан 2009 йилда чиқарилган бир нечта қарор ва фармонлар : Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2009 йил 13 апрелдаги ПҚ-1096-сонли “Она ва бола саломатлигини муҳофаза қилиш, соғлом авлодни шакллантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ва 2009 йил 21 майдаги ПҚ-1114-сонли «Тез тиббий ёрдам кўрсатиш тизими фаолиятини такомиллаштириш тўғрисида»ги қарори, 2014 йил 1 августдаги”2014-2018 йилларда аҳолининг репродуктив саломатлигини янада мустаҳкамлаш,оналар,болалар ва ўсмирлар соғлигини муҳофаза қилиш борасидаги Давлат дастури тўғрисида»ги ПҚ-2221-сонли қарорлари мисол бўла олади. Соғлиқни сақлаш тизимида 2014 йил “Соғлом бола йили” Давлат дастурлари талабларини 2014 йил 6 ойида вилоятимиз соғлиқни сақлаш бошқармаси тизимидаги даволаш-профилактика муассасаларида бажарилиши борасида бир қатор ижобий ишлар амалга оширилди.
Вилоят даволаш профилактика муассасалари мутахассислари иштирокида 2014 йилнинг 13-18 январь кунлари Қизилтепа туманининг Ўзбекистон, Ванғози, Бўлакрабод, Дехқонобод, Азизобод, Бухоро, Хусбуддин, Зарафшон, Хўжақўрғон ҚВПларида, жорий йилнинг 12-18 февраль кунлари Кармана туманида М.Улуғбек, Хазора, Азамат, Маликробод, Дўрман, Х.Мавлонов, Ибн-сино, Лубатон, Боғобод ҚВПларида, 2014 йил 24-25 март кунлари Республика ихтисослаштирилган тиббий муассасаларининг профессор ва етакчи мутахассислари иштирокида Навбаҳор туманининг Гужбоғ, Супаркент, Истиқлол, Наврўз, Навоий ҚВПларида, Конимех туманининг Караката, Маданият, Янгиғазғон, Учтепа, Баймурат, Катаган ҚВПларида, 2014 йил 21-26 апрель кунлари Учқудуқ туманнинг Мингбулоқ, Авангард, Қулқудуқ, Шалхар, Юзқудуқ, Кўкпатас ҚВПларида, НТМК ТСҚ-2да, Томди туманининг Кулумбет, Аяккудук, Утемурат, Керезбулак, Балиманов, Янги чорва ҚВПларида, 2014 йил 19-24 май кунлари Навбаҳор ва Конимех туман ҚВПларида, 2014 йил 16-24 июнь кунлари Хатирчи ва Нурота туман ҚВПларида, «Болалар ва фертил ёшдаги аёлларни соғломлаштириш ҳафталиги» ўтказилиб, унда туғиш ёшидаги хотин-қизлар, болалар ва ўсмир қизларни тиббий кўриги, аҳоли орасида тиббий маданиятини ошириш ишлари амалга оширилди.
Вояга етмаган қизлар ўртасида ҳомиладорликни олдини олиш мақсадида ўсмир қизлар репродуктив маркази ва туманлардаги ўсмир қизлар гинеколог врачлари томонидан ўрта таълим мактабларида, коллеж, олийгохларда жадвал асосида учрашувлар белгиланган.Навоий вилоятида ҳам 2014 йилнинг 10-15 март кунлари “Ҳеч ким меҳр ва эътибордан четда қолмасин” шиори остида тиббий кўриклар ташкил қилинди. Ушбу кўрикларга Соғлиқни сақлаш вазирлигига қарашли республика илмий амалий марказлари ва тиббиёт институтлари, Бухоро Давлат тиббиёт институти профессор-ўқитувчиларидан иборат жами 28 нафар илмий ходимлар ҳамда вилоят соғлиқни сақлаш бошқармаси бош мутахассислари, вилоят ва туманлар даволаш-профилактика муассасаларидан малакали шифокорлар ва тажрибали ўрта тиббиёт ходимлари жалб қилинди. Ўтказилган кўрикларни ташкил қилишда вилоят ҳокимлиги ҳамда шаҳар ва туман ҳокимликлари томонидан амалий ёрдам кўрсатилиб, асосан, ёлғиз қариялар, етимлар, ярим етимлар, ногиронлар, ижтимоий ҳимояга муҳтож аҳоли, хотин-қизлар ва болаларга эътибор қаратилди.
Педиатр, терапевт, невропатолог, акушер-гинеколог, хирург, ЛОР, кардиолог, стоматолог, акушер-гинеколог ва дерматовенеролог мутахассислари, ЭКГ ва ультратовуш тўлқини ташхиси текширувлари билан олиб борилаётган кўрикларда 7496 нафар аҳоли 14 хил мутахассислар кўриги ва текширувларидан ўтказилди.Маслаҳат ва ўтказилган текширувларнинг 3779 нафар аёл (шундан 650 нафари ҳомиладор аёллар), 850 таси болалар, 1129 таси ногирон, пенсионер ва ёлғиз қарияларга ўтказилган бўлиб, натижада 496 та бирламчи касаллик аниқланди.
6000 нафар беморга амбулатор шароитда, 224 нафарига туман ва вилоят шифохоналарида ва 71 нафарига республика илмий-амалий тиббиёт марказларида даволанишга тавсиялар берилди.
“Соғлом авлод учун” ҳукуматга қарашли бўлмаган халқаро хайрия фонди ва Ўзбекистон Республикаси темир йўллари ДАК ҳамкорлигида 2014 йилнинг 22-30 март кунлари. “Саломатлик” поезди мутахассислари томонидан ижтимоий ҳимояга муҳтож бўлган 1937 нафар фуқаро (терапевт – 829 нафар, педиатр – 525 нафар, гинеколог – 660 нафар, стоматолог – 385 нафар, лор – 673 нафар, офтальмолог – 736 нафар, хирург – 625 нафар, невропатолог – 404 нафар) тиббий кўрикдан ўтказилди.Навоий вилоят соғлиқни сақлаш бошқармаси ва “Соғлом авлод учун” халқаро хайрия жамғармаси вилоят минтақавий филиали ҳамда Корея республикасининг Ин Ха университети госпитали врачлари делегацияси ҳамкорликда 2014 йил 26-27 июнь кунлари “Маликработ” қўрғонида жойлашган “Ханжин” меҳмонхонасида Навоий, Бухоро ва Самарқанд вилоятидан ногирон, кам таъминланган ва ижтимоий ҳимояга муҳтож ҳамда аэропорт ишчи ходимларидан иборат жами 490 нафар аҳолини Ин Ха университети госпиталининг юқори малакали шифокорлари тиббий курикдан ўтказди. Жумладан:
Ўтказилган акция давомида Корея республикасининг Ин Ха университети госпитали делегацияси томонидан ногирон, кам таъминланган ва ижтимоий ҳимояга муҳтож аҳолига жами қиймати 58 минг 286 АҚШ долларига тенг дори-дармонлар бепул тарқатилди.
Онкология диспансери 10 ўринли радиология бўлимида қурилиш ишлари давом эттирилмоқда, бугунги кунда 2071,9 млн сўм молиялаштирилган. 23 июн холатига 3130,0 млн сўмлик ишлар бажарилган. 2014 йилда инвестиция дастури асосида диспансерга 5 хилдаги тиббий жиҳозлар дуоденофибраскоп, колонофибраскоп, цистоскоп ва брохофиброскоп, электрокогулятор аппаратлар олиб келиниши режалаштирилмоқда. Аҳоли ўртасида саратон касаллиги профилактикасининг энг самарали методи сифатида соғлом турмуш тарзини тарғиб қилиш, чекишга, кучли алкоголли ичимликларни истеъмол қилишга қарши, оқилона овқатланишни кенг тарғибот қилиш бўйича чора – тадбирлар комплексини амалга ошириш мақсадида, ҳар ойнинг 4 ҳафтасида диспансер врачлари туманларга чиқиб профилактик кўрикларни ташкил қилмоқдалар.
Шаҳар ва туман тиббиёт бирлашмалариниг болалар бўлимларига ва Болалар муассасалари ва барча даражадаги болаларга тиббий ёрдам кўрсатиш муассасаларининг бўлимларига Хитой гранти асосида 8 турдаги 122 та тиббий асбоб ускуналар билан таъминланди ва ўрнатилди.
2012-2015 йилларда мақбуллаштирилиши муносабати билан тугатиладиган Силга қарши муассасалар Учқудуқ ТТБнинг 28 ўринли сил касалликлар бўлими ҳамда Томди ТТБнинг 17 ўринли сил касалликлар бўлими қисқартирилиб Зарафшон шаҳрида 50 ўринли туманлараро силга қарши кураш диспансерида қурилиш ишлари тугатилиб 2013 йил ноябр ойидан фаолият юритмоқда.
Вилоятдаги барча ҚВПларни умумий амалиёт врачлари билан тўлиқ таъминлаш мақсадида Тошкент, Самарқанд, Бухоро тиббиёт олийгоҳлари билан соғлиқни сақлаш бошқармаси ўртасида шартномалар тузилган.
Врач ва ўрта тиббий ходимларнинг ўз малакасини ошириши халққа кўрсатилаётган тиббий хизматнинг сифатига ижобий таъсир қилиши ҳаммамизга маълум бўлиб ҳозирги кунда врачларимиз Тошкент ва Самарқанд шаҳар врачлар малака ошириш институтларида ҳамда вилоят соғлиқни сақлаш тизимидаги ходимларнинг малакасини доимий ошириб бориш, уларнинг билим ва кўникмаларини янада бойитиш ва мутахассисларга қулайлик яратиш мақсадида Тошкент врачлар малакасини ошириш институти билан ҳамкорликда 2014 йил 1 майидан бошлаб масофадан малака ошириш курслари ташкил этилди. Бу эса бюджет ва ходимларни маблағларини сезиларли даражада қисқаришига олиб келмоқда. Ўрта тиббиёт ходимлари эса Республика ўрта тиббиёт ва доришунос ходимларининг малака ошириш маркази филиалида ўз мутахасисликлари бўйича малакаларини ошириб келмоқдалар. →
Бўлими : Фаолиятимиз ҳақида |
Navoiymed2023 |
: согликни саклаш, саломатлик, навоий, бошкарма, вилоят